Het wetsvoorstel Versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen is op 14 juni jongstleden aangenomen in de Eerste Kamer en treedt naar verwachting op 1 augustus 2016 in werking. Daarnaast is het wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen 8 juni 2016 ingediend bij de Tweede Kamer. Tot slot heeft de minister een voorontwerp ter consultatie neergelegd voor een wetsvoorstel voor de invoering van een instemmingsrecht van de medezeggenschap in het funderend onderwijs op de hoofdlijnen van de begroting. Hierna komende de verschillende voorstellen aan bod.
Wetsvoorstel versterking bestuurskracht onderwijsinstellingen
Voor de belangrijkste punten van dit wetsvoorstel inzake bestuur en toezicht verwijs ik naar onze nieuwsbrief van februari dit jaar.
Hier zal ik enkel nog ingaan op een enkele latere aanpassingen van het wetsvoorstel die door de wetgever zijn aangenomen. Aanvankelijk wilde het wetsvoorstel een meldingsplicht opleggen aan de raden van toezicht om de Inspectie tijdig te informeren over (mogelijke) risicovolle ontwikkelingen. Daartegen was dermate veel verzet dat een amendement is ingediend om deze meldplicht te schrappen. Dit is gelukt en de meldplicht is uit het wetsvoorstel verwijderd.
Ten aanzien van het adviesrecht van de medezeggenschapsraad bij benoeming en ontslag van bestuurders heb ik eerder al aangegeven dat in mijn optiek onwenselijk is dat een negatief advies van de medezeggenschap leidt tot een opschorting van zes weken van het besluit tot benoeming, zoals opgenomen in het wetsvoorstel. Dit is helaas niet gewijzigd, zodat hiermee rekening moet worden gehouden bij de benoeming en het ontslag van bestuurders. De opschorting geldt overigens niet indien de medezeggenschapsraad tegen de onmiddellijke uitvoering van het besluit geen bedenkingen heeft. Een negatief advies zal echter in beginsel leiden tot opschorting. Als de medezeggenschapsraad desondanks geen bedenkingen heeft tegen de voorgenomen benoeming of het voorgenomen ontslag, dan zal dit derhalve expliciet uit het advies moeten blijken. Ingeval van een onenigheid tussen raad van toezicht en de medezeggenschap over de benoeming ligt het echter niet voor de hand dat de medezeggenschapsraad hiermee in zou stemmen.
Wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen
Daarnaast is in de nieuwsbrief van februari 2016 ook kort aandacht besteed aan het Wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen dat toen nog moest worden ingediend. Dit is op 8 juni jongstleden geschied. Met dit wetsvoorstel wordt een algemene regeling gegeven voor de instelling van bestuur en toezicht bij alle rechtspersonen en de aansprakelijkheid van bestuurders en toezichthouders (in het wetsvoorstel commissarissen genoemd).
Het Wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen is, afgezet tegen het consultatiedocument van ruim 2 jaar geleden, in belangrijke mate aangevuld. Zo geeft het thans naast een algemene regeling voor een raad van commissarissen bij alle rechtspersonen, en daarmee dus tevens bij verenigingen en stichtingen, ook een algemene regeling voor een monistisch bestuursmodel voor alle rechtspersonen. In een monistisch bestuursmodel zitten uitvoerende en niet-uitvoerende (derhalve toezichthoudende) bestuurders samen in de raad van bestuur (voor onderwijs: het college van bestuur). De taakverdeling moet statutair zijn vastgelegd. Het in het onderwijs voorkomend model van een raad van beheer met een algemeen en een dagelijks bestuur zal niet per definitie voldoen aan het monistisch model als opgenomen in dit wetsvoorstel. Dit is afhankelijk van de inhoud van statuten en reglementen van de instelling.
Verder regelt dit wetsvoorstel de aansprakelijkheid van bestuurders en commissarissen voor alle rechtspersonen. Hiermee wordt ook voor commissarissen bij stichtingen en verenigingen een wettelijke basis gegeven voor aansprakelijkheid wegens onbehoorlijke taakvervulling. Tot slot wordt de ontslagmogelijkheid van bestuurders en commissarissen bij stichtingen door de rechter aanzienlijk uitgebreid.
Voor een uitgebreidere toelichting op het Wetsvoorstel bestuur en toezicht rechtspersonen verwijs ik naar de betreffende publicatie op onze site
Instemmingsrecht medezeggenschap hoofdlijnen begroting
Tot slot vestig ik graag kort de aandacht op het voorontwerp inzake de instemmingsbevoegdheid van de medezeggenschapsraad in het PO en VO op de hoofdlijnen van de jaarlijkse begroting. De consultatie van dit voorontwerp is op 6 juni jongstleden gesloten. De bedoeling van het voorontwerp is onder meer de regelgeving op dit punt te harmoniseren met het beroepsonderwijs en het hoger onderwijs.
In het hoger onderwijs is het instemmingsrecht vorig jaar ingevoerd met de Wet studievoorschot hoger onderwijs waarmee het sociaal leenstelsel is ingevoerd. De opbrengst van het studievoorschot van studenten is bedoeld voor kwaliteitsverbetering van het onderwijs en om die reden moesten studenten invloed krijgen op de besteding van onderwijsgelden. Het instemmingsrecht ziet enkel op de hoofdlijnen van de begroting en niet op de invulling van concrete begrotingsposten. Onder de hoofdlijnen verstaat de wetgever: de door het bestuur beoogde verdeling van de middelen voor het begrotingsjaar op basis van de verdeelprincipes ten aanzien van de beleidsterreinen: onderwijs, onderzoek, huisvesting en beheer, investeringen en personeel.
Bij de behandeling van het wetsvoorstel versterking bestuurskracht is verzocht om het instemmingsrecht op de hoofdlijnen van de begroting ook voor de andere onderwijssectoren in te voeren. Na veel discussie in de Tweede Kamer is het resultaat dat met het wetsvoorstel bedoeld instemmingsrecht enkel voor het beroepsonderwijs zal worden ingevoerd, maar (nog) niet voor het funderend onderwijs. Thans ligt er alsnog een voorontwerp om ook voor het funderend onderwijs het instemmingsrecht in te voeren. Van de 51 reacties op het voorontwerp was het merendeel negatief. Het blijft vooralsnog dus afwachten of de minister het wetsvoorstel al dan niet in gewijzigde vorm zal indienen. Wij houden u op de hoogte.
Meer weten?
Voor vragen over de bestuurlijke (her)inrichting van uw onderwijsinstelling en/of samenwerkingsverband kunt u contact opnemen met Judith Wintgens of het team Onderwijs.
Publicatie uit nieuwsbrief onderwijs juli 2016. Klik hier voor de nieuwsbrief.
