Reeds eerder adviseerden wij u om zo snel mogelijk zowel vanuit Belgisch als Nederlands perspectief naar een grensoverschrijdende kwestie te kijken. De regels van internationaal privaatrecht (IPR) ter beantwoording van de vraag welke rechter bevoegd is en welk recht van toepassing is op een vraagstuk, zijn namelijk niet op alle terreinen gelijkluidend in beide landen. Soms kan er slechts in één van beide landen worden geprocedeerd. Wanneer er kan worden gekozen tussen de Nederlandse of Belgische rechter, is het van belang om vooraf de consequenties van deze keuze volledig in kaart te brengen. Welk recht zal de aangezochte rechter toepassen op het betreffende vraagstuk? En wat is de inhoud van dat recht? Uit deze analyse kan blijken dat het interessant is om te ‘forumshoppen’, dat wil zeggen om te kiezen voor de rechter waar men de meest gunstige uitkomst verwacht.
Een bekend voorbeeld – van toepassing op nalatenschappen die vóór 17 augustus 2015 zijn opengevallen (!) – betreft de gevolgen van een rechtskeuze in een testament voor het Nederlandse erfrecht voor wat betreft de minimale wettelijke aanspraak van de kinderen van de erflater. In België wordt deze aanspraak het “reservataire deel” genoemd, in Nederland de “legitieme portie”. Het verschil tussen de Nederlandse legitieme portie en het Belgische reservataire deel is wezenlijk. Naar Nederlands recht is sprake van een geldvordering van de kinderen op de nalatenschap. De kinderen zijn slechts schuldeisers. Naar Belgisch recht zijn de kinderen goederenrechtelijk gerechtigd tot de nalatenschap. Zij worden voor hun reservataire deel mede-eigenaar van de nalatenschap, zelfs al zijn zij onterfd. Bovendien verschillen de breukdelen, waarvoor de kinderen gerechtigd zijn tussen beider landen.
Indien in een testament een rechtskeuze voor het Nederlandse recht is gemaakt en er in Nederland over de afwikkeling van de nalatenschap wordt geprocedeerd, zijn (ook) de regels van de Nederlandse legitieme portie van toepassing. Wanneer echter in België wordt geprocedeerd, wordt de rechtskeuze voor het Nederlandse erfrecht niet geaccepteerd ten aanzien van de Nederlandse legitieme portie: het Belgische reservataire deel blijft van toepassing.
Er bestaan bovendien vaak belangrijke verschillen tussen het verloop van een juridische procedure in België en in Nederland. Voor de echtscheidingsprocedure bijvoorbeeld geldt dat de Belgische rechter rekening kan houden met een “bedenktermijn” alvorens de echtscheiding definitief kan worden uitgesproken. Afhankelijk van de omstandigheden, zullen de echtgenoten in België twee keer in een procedure moeten verschijnen. Een tweede verschijning zal moeten plaatsvinden één jaar na de feitelijke scheiding, dan wel één jaar na het opstarten van de procedure. Wanneer beide echtgenoten echter akkoord gaan met de echtscheiding, worden deze termijnen verkort naar 6 maanden. In de Nederlandse echtscheidingsprocedure is geheel géén sprake van enige bedenktermijn.
Om te beoordelen of er geforumshopt kan worden en welke rechter bevoegd is om over een kwestie te oordelen, is een adequate analyse vereist. Specialistenwerk dus. De advocaten van Adlex en Boels Zanders zijn u graag van dienst.
