In haar arrest van 27 januari 2015 oordeelde het Gerechtshof Den Haag dat de gemeente de exploitatie/samenwerkingsovereenkomst met de ontwikkelaar heeft geschonden. De gemeente moet daarom de door de ontwikkelaar daardoor geleden schade vergoeden. Het verweer van de gemeente, dat zij slechts een inspannings- en geen resultaatsverplichting had, kon haar niet baten. Deze uitspraak is van belang voor gemeenten én ontwikkelaars die dergelijke overeenkomsten sluiten.

Wat was er nou precies gebeurd?
De gemeente Goeree Overflakkee en de projectontwikkelaar in kwestie (De Eylaenden) hebben in mei 2009 een (grond)exploitatieovereenkomst/samenwerkingsovereenkomst (hierna: “de overeenkomst”) gesloten. Deze overeenkomst strekte er, kort gezegd, toe dat De Eylaenden in het projectgebied voornamelijk woningen zou gaan bouwen. Hiervoor zou de gemeente de noodzakelijke planologische basis in het leven zou roepen, onder meer door vaststelling van een bestemmingsplan.

De overeenkomst bepaalde onder meer:
“De gemeente zal zo veel mogelijk bevorderen dat alle noodzakelijke wijzigingen van de vigerende bestemmingsplannen vastgesteld zullen worden en de daarmee verband houdende procedures zo spoedig mogelijk zullen worden voltooid.”

De gemeenteraad heeft vervolgens het bestemmingsplan met het bijbehorende exploitatieplan vastgesteld. Het besluit tot vaststelling van het bestemmingsplan is echter door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State vernietigd omdat naar verwachting niet kon worden voldaan aan de ter plaatse geldende geluidsvoorschriften.

Reparatie
Partijen waren het erover eens dat het gebrek in het bestemmingsplan eenvoudig te repareren zou zijn. De gemeenteraad zou hierdoor een nieuw bestemmingsplan kunnen vaststellen dat wél door de Afdeling goedgekeurd zou worden.
De gemeenteraad heeft het nieuwe bestemmingsplan vervolgens niet vastgesteld. Uit een door de gemeente uitgevoerd onderzoek naar de financiële uitvoerbaarheid bleek dat het project niet-exploitabel was.
Schade
De Eylaenden stelt als gevolg hiervan schade te hebben geleden, tezamen begroot op ruim EUR 3.000.000,-. De Eylaenden vordert daarom in de onderhavige procedure een verklaring voor recht dat de gemeente toerekenbaar tekort is geschoten in de nakoming van de overeenkomst althans jegens De Eylaenden onrechtmatig heeft gehandeld en vergoeding van de door De Eylaenden hierdoor geleden schade.

Oordeel Hof
De overwegingen van het Hof komen – samengevat – op het volgende neer:

• Het gebrek dat kleefde aan het bestemmingsplan was eenvoudig te repareren;
• De gemeente heeft zich al voorafgaand aan de vaststelling van het bestemmingsplan rekenschap gegeven van de problemen die op het gebied van milieuhinder zouden kunnen ontstaan. Deze problematiek is als zodanig bij gemeenten reeds lang geleden onderkend;
• Pas na de vaststelling van het bestemmingsplan heeft de gemeente de milieurapporten laten uitbrengen, waarop de Afdeling haar beslissing mede heeft doen steunen. Kennelijk heeft de gemeenteraad pas toen de ernst van de situatie ingezien;
• De gemeenteraad heeft onvoldoende aandacht gegeven aan de jurisprudentie en is zelfs niet gealarmeerd door de ingediende zienswijzen. Uit die zienswijzen viel af te leiden dat er serieuze milieuhinder moest worden gevreesd.

Het Hof is van oordeel dat de onzorgvuldige besluitvorming een toerekenbare tekortkoming van de gemeente oplevert ten opzichte van hetgeen waartoe zij zich op grond van de overeenkomst jegens De Eylaenden had verbonden.

De gemeente stelde zich nog tevergeefs op het standpunt dat uit de overeenkomst voor haar alleen een inspanningsverplichting, en dus geen resultaatsverplichting, voortvloeide. Een argument dat door gemeenten vaak wordt gebruikt. Het Hof achtte dit op zichzelf juist, maar het verweer kon de gemeente in dit geval niet baten. Ook de inspanningen, waartoe zij zich verbonden had, diende zij met de nodige zorgvuldigheid uit te voeren. De gemeente had eenvoudig te vermijden fouten niet mogen maken. Zij dient dan ook op de draaien voor de voor De Eylaenden daaruit voortgevloeide schade.