Als de pachter zijn werkzaamheden in het agrarisch bedrijf gaat afbouwen en in toenemende mate overlaat aan zijn kind of kleinkind, kan de pachter daardoor in de problemen komen met zijn verpachter. Op de pachter rust namelijk de verplichting om de gepachte grond persoonlijk te gebruiken. Hoewel de pachter natuurlijk anderen mag inschakelen bij de exploitatie van zijn agrarisch bedrijf dient hij wel de dagelijkse leiding te behouden.

Een schending van deze verplichting kan ertoe leiden dat de verpachter de pachtrelatie kan beëindigen. De pachter kan dit voorkomen door een vordering tot indeplaatsstelling of medepacht bij de rechtbank in te stellen.

Indeplaatsstelling
Bij een indeplaatsstelling zet het kind of kleinkind de pachtovereenkomst van de huidige pachter als nieuwe contractspartij voort. Er wordt zodoende stuivertje gewisseld tussen beide generaties.

Als de verpachter instemt met de voortzetting van de pachtrelatie door het kind of kleinkind dienen partijen een schriftelijke pachtwijzigingsovereenkomst op te stellen. Deze pachtwijzigingsovereenkomst dient vervolgens ter goedkeuring aan de grondkamer te worden voorgelegd. Laten partijen na om de afspraken op papier te zetten dan heeft de indeplaatsstelling geen werking. Dit betekent echter niet dat partijen zich eenzijdig kunnen terugtrekken van de gemaakte afspraken. De partij die daar het meeste belang bij heeft kan de rechter verzoeken om de afspraken alsnog schriftelijk vast te leggen.

In veel gevallen zal de verpachter echter niet staan te springen om een indeplaatsstelling omdat dit de verpachter de mogelijkheid kan bieden om de pachtrelatie te beëindigen. Kunnen partijen het niet eens worden over een indeplaatsstelling dan kan de pachter de rechtbank verzoeken om dit alsnog te bewerkstellingen.

Medepacht
De pachter kan ook verzoeken om het kind of kleinkind naast hem op de pachtovereenkomst te plaatsen. Anders dan een indeplaatsstelling komen de verplichtingen die voortvloeien uit de pachtovereenkomst zowel op de huidige pachter als het kind of kleinkind te rusten. Medepacht wordt nogal eens verzocht als de huidige pachter zijn werkzaamheden in het bedrijf meer geleidelijk wenst af te bouwen maar wel nog in voldoende mate betrokken is bij het agrarisch bedrijf.

Weten partijen geen overeenstemming te bereiken, dan geldt ook hier dat de pachter een vordering bij de rechtbank kan instellen.

Toets
De rechter zal een eis van de pachter tot indeplaatsstelling of medepacht niet zondermeer toewijzen. De rechtbank zal naar billijkheid beslissen en dat betekent dat de rechter alle omstandigheden van het geval kan laten meewegen. De belangen van de voorgestelde pachter en de verpachter kan de rechter meenemen in het eindoordeel. Tijdens een procedure doet de verpachter er goed aan om zowel zijn belang als het belang van de voorgestelde pachter te schetsten zodat de rechter tot een afgewogen beslissing kan komen.

De rechter zal de vordering van de pachter in ieder geval afwijzen als de voorgestelde pachter onvoldoende waarborgen biedt voor een behoorlijke bedrijfsvoering. De voorgestelde pachter dient voldoende theoretische en praktische scholing te hebben genoten. De vraag of aan dit vereiste is voldaan is mede afhankelijk van het soort agrarisch bedrijf. Bij een rundveebedrijf worden in het algemeen zwaardere eisen gesteld dan bij een akkerbouwbedrijf. Let op – tijdens de procedure is het aan de verpachter om te stellen en te motiveren dat de voorgestelde pachter onvoldoende waarborgen voor een behoorlijke bedrijfsvoering biedt.

Als verpachter kunt u daarnaast de rechter verzoeken om voorwaarden te verbinden bij een eventuele toewijzing van de vordering van de pachter. Denk bijvoorbeeld aan de voorwaarde dat de voorgestelde pachter zijn of haar baan in loondienst elders opgeeft om zodoende te borgen dat de exploitatie op een correcte wijze wordt voortgezet.

Laat u als verpachter daarom niet te snel uit het veld slaan bij een vordering van de pachter tot indeplaatsstelling of medepacht. Het betreft hier immers een afgewogen gerechtelijke toets met volop kansen voor de verpachter om ook zijn belangen naar voren te brengen.

Wordt u geconfronteerd met een vordering tot indeplaatsstelling of medepacht? Neem dan gerust eens vrijblijvend contact op met Luc Golsteijn van het team Food & Agri.

Juli 2018