Wanneer is een curator persoonlijk (pro se) aansprakelijk voor de proceskosten van een door hem gestarte juridische procedure? Deze blog gaat in op deze vraag aan de hand van het vonnis van de Rechtbank Midden-Nederland van 10 februari 2022.

Achtergrond

De achtergrond van het geschil is als volgt. Een curator wordt aangesteld in het faillissement van een besloten vennootschap en stelt in die hoedanigheid X aansprakelijk uit hoofde van een distributieovereenkomst. Dit leidt tot een procedure en de curator vordert ruim EUR 700.000,- in hoofdsom van X. In eerste aanleg stelt de rechtbank de curator grotendeels in het gelijk, maar in hoger beroep stelt het hof X in het gelijk. Het hof oordeelt tot vernietiging van het vonnis en tot veroordeling van de curator in de proceskosten van beide instanties ter hoogte van EUR 34.305,-.

Persoonlijke aansprakelijkheidsstelling

Het bedrag aan proceskosten blijft echter door de curator onbetaald, omdat de boedel geen verhaal biedt. Daarom vordert X in een nieuwe procedure dat de curator persoonlijk wordt veroordeeld om de proceskosten te voldoen. X wijst voor de persoonlijke aansprakelijkheid van de curator op het Maclou arrest en stelt dat het Duka/Achmea arrest met betrekking tot onrechtmatig procederen daarbij niet meespeelt. De curator voert verweer tegen de vordering van X.

Maatstaf persoonlijke aansprakelijkheid curator

De rechtbank stelt voorop dat in het Maclou arrest is bepaald dat als de curator bij de uitoefening van zijn taak niet gebonden is aan regels, hem een ruime mate van vrijheid toekomt en daarbij terughoudendheid van persoonlijke aansprakelijkheid past. Voor persoonlijke aansprakelijkheid is een ernstig verwijt vereist. Dit houdt in dat de curator de onjuistheid van zijn handelen inzag of behoorde in te zien. Ten aanzien van het starten van een procedure en het instellen van een rechtsvordering is de curator niet gebonden aan specifieke regels. Hierdoor ligt de lat voor persoonlijke aansprakelijkheid hoog volgens de rechtbank.

Maatstaf onrechtmatig procederen

Anders dan X betoogt, oordeelt de rechtbank dat het Duka/Achmea arrest wel degelijk van belang is voor de invulling van de Maclou-norm. In het Duka/Achmea arrest heeft de Hoge Raad geoordeeld dat van onrechtmatig procederen pas sprake is als het instellen van een vordering, gelet op de evidente ongegrondheid ervan, in verband met de betrokken belangen van de wederpartij achterwege had moeten blijven. Hiervan kan sprake zijn als de vordering wordt gebaseerd op kenbare onjuiste feiten en omstandigheden of kansloze stellingen. Bij het aannemen van onrechtmatig procederen past terughoudendheid vanwege het recht tot toegang tot de rechter (artikel 6 EVRM). Voor persoonlijke aansprakelijkheid van de curator voor de proceskosten van de wederpartij, sluit de rechtbank hierbij aan.

Oordeel rechtbank

Van onrechtmatig handelen – en dus persoonlijke aansprakelijkheid – van de curator, is naar het oordeel van de rechtbank geen sprake. Tussen de curator en X speelde een verschil in uitleg van de distributieovereenkomst, waarbij de curator uitging van een andere uitleg dan de letterlijke. Volgens de rechtbank heeft X niet hard kunnen maken dat de curator moest begrijpen dat hij een kansloze vordering instelde. Dat de vordering van de curator niet evident ongegrond was, vloeit ook voort uit het feit dat de curator in eerste instantie grotendeels in het gelijk werd gesteld.

Ook de omstandigheid dat er geen financiële dekking in de boedel aanwezig was voor de proceskostenveroordeling, leidt niet tot een andere conclusie. Ook dan geldt volgens de rechtbank onverkort de maatstaf zoals de Hoge Raad heeft geformuleerd in het Duka/Achmea arrest. Een andere opvatting zou te zeer in strijd zijn met het in artikel 6 EVRM geborgde recht op een effectieve toegang tot de rechter.

Conclusie

Het vonnis geeft te kennen dat de curator bij het starten van een procedure niet is gebonden aan specifieke regels. Hierdoor ligt de lat voor persoonlijke aansprakelijkheid voor de proceskosten van de wederpartij op basis van de Maclou-norm hoog. De rechtbank zoekt voor de invulling van de Maclou-norm aansluiting bij het Duka/Achmea arrest over onrechtmatig procederen. Voor onrechtmatig procederen dient er in principe sprake te zijn van een evident ongegronde vordering, waardoor een curator slechts bij uitzondering persoonlijk aansprakelijk zal zijn voor de proceskosten van de wederpartij in een door hem gestarte juridische procedure. Dat de boedel geen verhaal biedt voor de proceskosten maakt dat niet anders.

Deze uitkomst zal voor de wederpartij die in het gelijk wordt gesteld, onrechtvaardig aanvoelen. Het is daarom goed bij een geschil met een curator tijdig aandacht te besteden aan de vraag of de boedel in staat is aan een eventuele proceskostenveroordeling te voldoen.

In bestuurdersaansprakelijkheidsprocedures waarbij gebruik wordt gemaakt van de garantstellingsregeling curatoren, is in de garantie doorgaans tevens een vergoeding begrepen voor de proceskosten waarin de curator mogelijk jegens de wederpartij wordt veroordeeld. Die garantstelling zou voor de wederpartij dus uitkomst kunnen bieden.

Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Robbert van Roij of een van onze andere leden van het team Insolventie en Herstructurering van Boels Zanders Advocaten.

 

Juni 2022