De vakantieperiode is aangebroken en menigeen staat te popelen om op vakantie te gaan. Zeker nu steeds meer landen hun grenzen openen voor toeristen en voorzieningen zoals horeca, musea en stranden weer toegankelijk zijn. De Rijksoverheid heeft een aantal adviezen geformuleerd in het kader van “Toch op vakantie? Ga dan wijs op reis”. Aan de hand van deze Q&A beantwoorden wij beknopt de meest gestelde vragen van werkgevers over de vakantie deze zomer.

Mag ik mijn werknemer verbieden om op vakantie te gaan?

Het instructierecht van werkgevers ziet in principe niet op de privésituatie van werknemers. De werknemer mag zelf beslissen over de invulling van vrije tijd. Op vakantie gaan kan dan ook niet worden verboden, zelfs niet als werknemer naar een land reist waarvoor op het moment van vertrek al een oranje of rood reisadvies geldt.

Mag ik mijn werknemer vragen naar zijn vakantieplannen en/of mag ik bij terugkomst vragen waar hij naartoe is geweest?

Ja, dit is toegestaan. Het gaat hier immers niet om medische informatie en op werkgevers rust een zorgplicht voor een gezonde en veilige werkomgeving.

Wat als een werknemer naar een gebied reist waarvoor een oranje of rood reisadvies geldt?

De Rijksoverheid adviseert in deze situatie dringend om bij terugkomst in Nederland 14 dagen in thuisquarantaine te gaan. De zorgplicht van een werkgever voor een veilige werkomgeving brengt mee dat een werknemer niet zomaar eerder toegelaten mag worden tot de werkplek. Als een werknemer bewust afreist naar een oranje of rood gebied, is de werkgever niet verplicht het loon van de werknemer door te betalen tijdens de thuisquarantaine van de medewerker, voor zover deze buiten diens verlofperiode valt. Indien de werknemer de mogelijkheid heeft om thuis te werken, zal het ter discussie stellen van de loondoorbetaling in principe niet gerechtvaardigd zijn. Van belang is overigens wel dat werknemers vooraf gewezen zijn op de mogelijke consequenties en dat zij door de werkgever expliciet zijn verzocht niet naar oranje en rode gebieden te reizen. Eventueel kan een werknemer (na overleg) tijdens de quarantaine verlofdagen opnemen.

Wat als het reisadvies van geel naar oranje wordt aangepast tijdens de vakantie?

In deze situatie wordt door de Rijksoverheid dringend geadviseerd om bij terugkomst in Nederland 14 dagen in thuisquarantaine te gaan. Als een werknemer in quarantaine niet thuis kan werken, is het de vraag of de werkgever loon verschuldigd is. Als hoofdregel geldt: ‘geen arbeid, wel loon, tenzij de oorzaak van het niet kunnen werken in de risicosfeer van de werknemer ligt’. Quarantaine ligt normaliter niet in de risicosfeer van de werknemer. Op het moment dat bij vertrek nog geen oranje of rood reisadvies gold, heeft de werknemer zichzelf immers niet bewust in die positie gebracht. Dit neemt niet weg dat werkgever in overleg kan treden met de werknemer en het voorstel kan doen om betaald of onbetaald verlof op te nemen voor (een deel van) de quarantaineperiode. Zeker voor werkgevers die door de coronacrisis te maken hebben met bedrijfseconomisch moeilijke omstandigheden kan het gerechtvaardigd zijn het standpunt in te nemen dat in redelijkheid een compromis moet worden gezocht. Let wel: indien werknemers tijdens de quarantaine thuis kunnen werken, zal het veelal niet gerechtvaardigd zijn loondoorbetaling ter discussie te stellen.

Wij adviseren nadrukkelijk om in goed onderling overleg een oplossing te vinden voor de quarantaineperiode. Voor zowel de werkgever als de werknemer zal het immers niet wenselijk zijn hierover te moeten procederen.

Wat als een werknemer besmet raakt met corona tijdens zijn reis naar een oranje of rood gebied?

In deze situatie zal een werknemer zich allereerst ziek (moeten) melden. Het is vervolgens de vraag of hij recht heeft op loondoorbetaling. Hoewel het uitgangspunt tot voor kort was dat een werknemer geen recht op loon heeft indien geen arbeid is verricht, is deze hoofdregel met ingang van 1 januari 2020 gewijzigd. Naar huidig recht heeft een werknemer in beginsel recht op loon, ook indien géén arbeid is verricht, tenzij dit niet verrichten van de arbeid voor rekening van werknemer komt.

In theorie is het mogelijk dat een werknemer het recht op loon verliest als de ziekte door opzet of bewuste roekeloosheid is ontstaan. Hiervan zou onder omstandigheden sprake kunnen zijn indien een werknemer, ondanks een negatief reisadvies en duidelijke instructies van de werkgever, toch een oranje of rood gebied bezoekt en na dit bezoek besmet blijkt te zijn met het coronavirus. Of sprake is van opzet zal uiteindelijk door de rechter moeten worden getoetst. Aangezien opzet in het kader van ziekte niet snel wordt aangenomen, is op dit moment moeilijk te voorspellen hoe de toets in de gegeven omstandigheden uitpakt.

Waarover moet ik mijn personeel vooraf informeren?

In de eerste plaats is het van belang de werknemer te informeren over de overheidsadviezen met betrekking tot reizen tijdens coronatijden. In Nederland blijven is het beste, ‘let op’ in landen waarvoor een geel reisadvies geldt en reis niet naar oranje of rode gebieden. Informeer werknemers er verder over dat geen recht op loondoorbetaling bestaat indien zij bij thuiskomst in quarantaine moeten en dit vóór hun vakantie al bekend was. Ook als een werknemer tijdens een reis naar een oranje of rood gebied besmet raakt met corona, kan worden gewaarschuwd dat geen loon zal worden betaald na de vakantie.

Conclusie

Indien een werknemer bewust afreist naar een oranje of rood gebied is een werkgever niet verplicht het loon van de werknemer door te betalen tijdens de veertien dagen thuisquarantaine die daarop volgen. Ook kunnen werkgevers beargumenteren dat er geen recht op loon bestaat bij besmetting met het coronavirus na een vakantie in een oranje of rood gebied. Het is echter nog onbekend hoe over dit laatste zal worden geoordeeld in de rechtspraak. Indien u als werkgever voornemens bent werknemers in voorkomende gevallen geen loon door te betalen is het in ieder geval aan te raden werknemers hier vooraf duidelijk over te informeren, zodat zij rekening kunnen houden met de mogelijk gevolgen van hun keuze om op vakantie te gaan.

Meer informatie

Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met een van de advocaten van team Arbeidsrecht. Wij houden u op de hoogte van alle ontwikkelingen in het Arbeidsrecht via onze landingspagina en Arbeidsrecht LinkedIn pagina.

3 augustus 2020