Werkgevers zijn op grond van de arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) verplicht om zorg te dragen voor een gezonde en veilige werkomgeving. Covid-19 vraagt in dit kader veel van de werkgever. Voor veel werknemers is het niet mogelijk om thuis te werken en op de werkplek kan niet altijd voldoende afstand worden gehouden tot andere werknemers. Werknemers die in quarantaine moeten maar niet thuis kunnen werken, krijgen wel het salaris doorbetaald. Werkgevers hebben er dan ook belang bij om snel te weten of werknemers een besmettingsrisico vormen. De behoefte om werknemers te testen op corona neemt dan ook toe.

 

In dit artikel wordt toegelicht waarmee werkgevers rekening moeten houden bij het (preventief) testen van werknemers. Ook wordt ingegaan op de financiële tegemoetkoming van de overheid die kan worden aangevraagd voor het (laten) afnemen van sneltesten.  

 

Zorgplicht werkgever

Artikel 3 van de Arbowet bepaalt dat de werkgever verplicht is zorg te dragen voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten. De kans op besmetting met het coronavirus vormt een gezondheidsrisico voor werknemers. De werkgever dient dus ook de blootstelling van werknemers aan dit gevaar zo veel mogelijk te beperken. Specifiek voor corona zijn in het Arbeidsomstandighedenbesluit tijdelijke aanvullende eisen gesteld. De werkgever dient zowel ten aanzien van de eigen werknemers maar ook ten aanzien van derden, tijdig de “noodzakelijke maatregelen en voorzieningen” te treffen om besmetting met het coronavirus te voorkomen. Wat dit voor maatregelen en voorzieningen moeten zijn, is niet in de wet bepaald. Gedacht kan worden aan het faciliteren van thuiswerkmogelijkheden, het creëren van looproutes op de werkplek, ervoor te zorgen dat werknemers voldoende afstand van elkaar kunnen houden, hygiënemaatregelen en het verplichten tot het dragen van een mondkapje tijdens het werk. Niet in alle branches zijn alle maatregelen even eenvoudig te nemen. Dat ontslaat de werkgever echter niet van zijn zorgplicht. De werkgever zal dus moeten onderzoeken hoe hij de veiligheid en gezondheid van de werknemers op andere wijze zoveel mogelijk kan waarborgen.

 

De afname van sneltesten

Een manier om de risico’s op coronabesmetting op de werkvloer te beperken, is door werknemers preventief te testen op corona. Hiervoor zou de werkgever kunnen kiezen door het faciliteren van een sneltestlocatie op de werkplek. De overheid heeft ten behoeve van de kwaliteit en veiligheid wel eisen gesteld aan de afname van sneltesten. De sneltesten die gebruikt worden moeten klinisch gevalideerd zijn en voorzien zijn van een CE-markering. De sneltesten mogen enkel worden afgenomen onder supervisie van een BIG-geregistreerde arts (bijvoorbeeld de bedrijfsarts) en het afnemen van de sneltesten is uitsluitend voorbehouden aan een arts of een andere daartoe bevoegde onafhankelijk zorgverlener. De werkgever mag hier geen rol in hebben. 

Uitgangspunt

Het uitgangspunt is dat de werkgever de werknemer niet kan verplichten een sneltest te laten afnemen: het gebruik van de testlocatie is vrijwillig. Uit de door de overheid opgestelde toolkit volgt dat het niet is toegestaan om consequenties te verbinden aan de keuze van een werknemer om zich wel of niet preventief te laten testen. Hier is echter nog geen jurisprudentie over en de vraag is dan ook of rechters afhankelijk van de omstandigheden hier anders over zullen oordelen. Bijvoorbeeld in situaties waarin de veiligheid zonder testen niet geborgd kan worden of in het geval de werknemer klachten heeft of in nauw contact is geweest met iemand die besmet is met het virus. Volgens de RIVM-richtlijnen moet iemand zich in die gevallen immers laten testen óf minimaal tien dagen in quarantaine. Als een werknemer geen enkel belang heeft bij het niet laten testen en daardoor in quarantaine moet maar niet thuis kan werken, is het voorstelbaar dat de werknemer geen recht heeft op loon omdat de quarantaineperiode van tien dagen  niet kan worden verkort. Het laatste woord daarover is aan de rechter. 

Werkgevers

Voor werkgevers is het daarnaast van belang te weten dat het verwerken van medische gegevens van personeel – waaronder ook de testuitslag valt – door de werkgever niet is toegestaan. De uitslagen mogen dus niet in een bestand worden opgenomen. Dit verbod geldt ook indien de werknemer zelf toestemming geeft, nu de werknemer, gelet op zijn afhankelijke positie ten opzichte van de werkgever, niet geacht wordt vrijelijk toestemming te kunnen verlenen. Dat betekent dus dat in beginsel alleen de (bedrijfs)arts en de door hem ingezette hulppersonen bevoegd zijn tot verwerking van de testuitslagen. Voor hen geldt ook een meldplicht aan de GGD bij een positief resultaat en een registratieplicht bij een negatief resultaat. Opgemerkt wordt dat de Autoriteit Persoonsgegevens heeft bevestigd dat het enkel aflezen van een sneltest niet een vorm van verwerking van persoonsgegevens betreft en dus ook niet onder de AVG valt. Benadrukt wordt dat de testuitslag niet mag worden opgenomen in een bestand, de sneltest niet geautomatiseerd mag plaatsvinden en de verwerking ook geen geautomatiseerd gevolg heeft (zoals het automatisch openen van een toegangspoort). 

 

Testlocatie

Ook de testlocatie zelf is aan verschillende eisen onderworpen. Zo is er een vergunning of toestemming voor de testlocatie nodig van de verantwoordelijke instantie, zoals de gemeente. Ook dient er voldaan te worden aan de ventilatierichtlijnen, conform het bepaalde in het Bouwbesluit, aangevuld met de adviezen van het RIVM. Meer informatie over de eisen voor de afname van sneltesten en de inrichting van sneltestlocaties is te vinden in de door de overheid opgestelde toolkit.

 

Financiële tegemoetkoming sneltesten

De overheid heeft het onder bepaalde voorwaarden mogelijk gemaakt om voor de aanschaf en afname van gevalideerde antigeensneltesten een vergoeding te ontvangen. Per gefactureerde test zal een tarief van €20,- ex. BTW (€24,20 incl. BTW) betaald worden. De kosten per individuele test liggen circa tussen de €5,20 en €6.36. Om in aanmerking te komen voor deze vergoeding dient de aanmelder hiervan te voldoen aan een aantal voorwaarden:

 

• de aanmelder is een BIG-geregistreerd arts of de arbodienst;
• er moet gebruik worden gemaakt van gevalideerde antigeensneltesten;
• de werknemers moeten vanwege de aard van hun werkzaamheden geen enkele mogelijkheid hebben om thuis te werken én moeten zich – buiten hun eigen schuld om – in een werksituatie bevinden waar 1,5 meter afstand houden moeilijk te hanteren is;
• de werknemers worden enkel preventief getest en hebben dus geen klachten;
• bij het testen worden de meest recente LCI RIVM richtlijnen in acht genomen;
• aanmelder dient onvoorwaardelijk te accepteren dat VWS een addendum kan gebruiken om de overeenkomst aan te vullen. 

 

Werkwijze

Zoals hierboven benoemd, is het niet de werkgever maar de BIG-geregistreerde arts of arbodienst die de aanmelding moet verzorgen om aanspraak te kunnen maken op financiële tegemoetkoming. Het VWS neemt vervolgens binnen 5 tot 10 dagen de beslissing om de aanmelding goed of niet goed te keuren. Na goedkeuring kan de facturatie plaatsvinden. 

De vergoedingsregeling geldt in eerste instantie van 25 maart tot en met 31 mei 2021, maar mogelijk wordt deze verlengd tot en met 30 juni 2021. De regeling stopt in ieder geval zodra het door de overheid ter beschikking gestelde bedrag van €250 miljoen eerder bereikt wordt. 

Meer informatie over de financiële tegemoetkoming is terug te vinden via de website van het CTM. 

 

Conclusie

Thuiswerken of afstandsmaatregelen op de werkplek zijn in sommige gevallen niet mogelijk. Om als werkgever in tijden van de coronacrisis toch te voldoen aan de wettelijke zorgplicht is het een mogelijkheid om een sneltestlocatie in te richten op de werkplek. Gelet op de wet- en regelgeving gelden hiervoor echter wel strenge eisen. De eisen zien niet alleen op de inrichting van de testlocatie zelf, maar ook de privacy en rechten van de werknemer, de verplichte inschakeling van BIG-geregistreerde artsen of arbodiensten en de beperkte rol van de werkgever in het testproces. Onder omstandigheden kan aanspraak worden gemaakt op een financiële tegemoetkoming bij het preventief testen van personeel, indien aan de daartoe gestelde voorwaarden is voldaan. 

 

Wilt u meer informatie?

Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met een van de advocaten van team Arbeidsrecht. Wij houden u op de hoogte van alle ontwikkelingen in het Arbeidsrecht via onze website en Arbeidsrecht LinkedIn pagina.

 

Mei 2021