Als gevolg van acute liquiditeitsproblemen door de coronacrisis kan een werkgever in de problemen raken bij het betalen van de lonen. De vraag die dan rijst: Kan een werkgever eenzijdig besluiten het loon niet meer te betalen? Wat is de huidige stand van zaken op dit punt en waar moet rekening mee worden gehouden?

Verschillende uitspraken

In juni 2020 werd de eerste uitspraak gepubliceerd over het gedeeltelijk niet betalen van het loon als gevolg van de coronacrisis. De kantonrechter Amsterdam overweegt dat sprake is van een onvoorziene bedrijfseconomische noodsituatie als gevolg van de coronacrisis. Dit brengt volgens de kantonrechter mee dat de werkgever een zwaarwichtig belang heeft als gevolg waarvan in beginsel van de werknemer kan worden gevraagd bepaalde arbeidsrechtelijke aanspraken (bijv. loon) op te schorten of prijs te geven. In dit specifieke geval kon echter niet van de werknemer worden gevraagd om akkoord te gaan met het eenzijdig en zonder overleg uitbetalen van slechts 50% van het salaris. De werknemer in kwestie kon door deze maatregel namelijk niet in zijn levensonderhoud voorzien en er werd hem ook geen vooruitzicht op nabetaling geboden.

De kantonrechter Amsterdam heeft zich in juli 2020 nogmaals uitgelaten over een tijdelijke loonopschorting als gevolg van de coronacrisis. Het ging in kwestie om een bedrijf dat te kampen zou hebben met een gesteld omzetverlies over 2020. Zonder maatregelen zou dit resulteren in een omvangrijk verlies. Er werd aan de werknemers het voorstel gedaan om tijdelijk de betaling van 25% van het salaris uit te stellen, waarbij het bestuur akkoord zou gaan met 30% salarisuitstel. Op het moment dat het mogelijk werd zou voor dit salarisuitstel compensatie worden geboden. 98% van de medewerkers ging akkoord met dit voorstel. Eén werknemer zette de stap naar de rechter. De rechter oordeelde dat de omstandigheden kunnen meebrengen dat van werknemers – gelet op de buitengewone noodsituatie die zich voordeed – kan worden gevraagd met dit tijdelijke uitstel akkoord te gaan. In deze kwestie is volgens de rechter bij gebreke aan een financiële onderbouwing niet vast komen te staan dat het voorstel tot salarisverlaging redelijk was en werknemer dit in redelijkheid had moeten accepteren. Met name doordat de werknemer steeds de volle arbeidsprestatie heeft moeten leveren en de werkgever het overeengekomen bedrag ook bij de klant heeft gedeclareerd. De werkgever is in dit geval het volledige loon verschuldigd.

Een andere relevante uitspraak is die van het Gerecht in eerste aanleg van Sint Maarten. Het gerecht heeft onder verwijzing naar het Stoof/Mammoet arrest een loonsverlaging vanwege de coronacrisis wel goed gekeurd. Het Stoof/Mammoet arrest bepaalt kortgezegd dat de werknemer op een redelijk voorstel van de werkgever in moet gaan, indien er gewijzigde omstandigheden zijn die aanvaarding van het voorstel door werknemer in redelijkheid kunnen verlangen. De werkgever in kwestie is afhankelijk van het toerisme. De werkgever verkeert door de coronacrisis en het wegblijven van toeristen in financieel zwaar weer en voelde zich genoodzaakt om een voorstel aan haar werknemers te doen om tijdelijk het salaris met 50% te verminderen. De werknemer in kwestie heeft hier in eerste instantie ook mee ingestemd. Uiteindelijk komt de werknemer hiertegen toch in opstand. De rechter oordeelt dat de pandemie de werkgever heeft genoodzaakt om dit drastische voorstel te doen. Ondanks dat sprake is van een forse uren- en loonreductie kon hiermee beëindiging van het dienstverband worden voorkomen. Derhalve wordt de vordering van de werknemer tot doorbetaling van het loon afgewezen.

Deze uitspraak kan ook in Nederland relevant zijn. Immers, ook de Nederlandse rechter past in deze kwesties de Stoof/Mammoet maatstaf toe. Wellicht dat Nederlandse rechters deze uitleg van Stoof/Mammoet volgen? Let wel, de omstandigheden zoals deze in Nederland gelden zijn natuurlijk in dat geval ook van belang.

De balans

In situaties waar loonbetalingen eenzijdig en zonder overleg (gedeeltelijk) worden uitgesteld, trekt de werkgever aan het kortste eind. Het uitganspunt blijft dat de coronacrisis voor wat betreft het loon voor rekening en risico van de werkgever komt. Tegelijkertijd lijkt er ruimte te zijn om in overleg met werknemers, via een redelijk voorstel, dat financieel goed is onderbouwd, met uitzicht op compensatie en onder aanwending van overheidssteun, een gedeelte van het loon uit te stellen. Redelijke voorstellen die, gelet op de eerder genoemde factoren, in alle opzichten de eis der redelijkheid kunnen doorstaan maken kans om in rechte stand te houden.

Wilt u meer informatie?

Heeft u vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met een van de advocaten van team Arbeidsrecht. Wij houden u op de hoogte van alle ontwikkelingen in het Arbeidsrecht via onze website en Arbeidsrecht LinkedIn pagina.

Februari 2021