Zoals al in een eerdere nieuwsbrief aangegeven heeft de Afdeling op 17 mei 2017 prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie (hierna: ‘het Hof’) over de verenigbaarheid van het Programma Aanpak Stikstof (hierna: ‘PAS’) met de Habitatrichtlijn (hierna: ‘Habitatrichtlijn’). Op 3 mei 2018 heeft in Luxemburg de zitting van het Hof plaatsgevonden over deze prejudiciële vragen. Naar verwachting zal op 12 juli 2018 de conclusie van de advocaat-generaal (hierna: ‘de A-G’) – de adviseur van het Hof – verschijnen.

Tijdens de zitting hebben alle betrokken partijen (Coöperatie Mobilisation for the Environment U.A. en de Vereniging Leefmilieu, Stichting Werkgroep Behoud de Peel, de provincies Limburg, Gelderland en Noord-Brabant, Nederland, Denemarken en de Europese Commissie) hun standpunt kunnen toelichten.

Commissie
De Commissie stelt zich allereerst op het standpunt dat een algemene beoordeling als het PAS in beginsel niet in strijd hoeft te zijn met de Habitatrichtlijn. Wel mag er geen wetenschappelijke twijfel bestaan over de conclusies. En daar lijkt, zo merkte de Commissie op, de schoen te wringen. Uit de verwijzingsuitspraken leidt de Commissie namelijk af dat er sprake is van twijfel bij de verwijzende nationale rechter. Alleen in gevallen waarbij er geen redelijke wetenschappelijke twijfel bestaat dat extra depositie niet tot schade zal leiden, is het PAS in overeenstemming met de richtlijn. In alle overige gevallen is er volgens de Commissie strijd met de richtlijn.

A-G
De A-G heeft aan de Nederlandse regering gevraagd of zij het begrip ‘critical loads’ (kritische depositiewaarden) kent en of met het PAS wordt gewaarborgd dat deze kritische depositiewaarden niet worden overschreden. Nederland heeft aangegeven geeft aan het begrip kritische depositiewaarden (uiteraard) te kennen, maar zegt dat een overschrijding van deze kritische depositiewaarden niet automatisch leidt tot schade. De A-G concludeert dan dat deze dus worden overschreden.

Het Hof heeft aan de Nederlandse regering gevraagd hoe de uitspraak van
9 maart 2018 moet worden uitgelegd. Uit de uitspraak bleek, kort samengevat, dat in enkele gevallen meer stikstofruimte was uitgegeven dan in het PAS was voorzien.  Om die reden heeft de Voorzieningenrechter een aantal natuurbeschermingsvergunningen geschorst. De reactie van de Nederlandse regering hierop is dat alleen de vergunningen die daar aan bij hebben gedragen zijn geschorst. Het betreft geen algehele schorsing van het PAS.

Naar aanleiding van vragen van de A-G, stelden de provincies dat het niet logisch is om alleen bronmaatregelen aan te merken als beschermingsmaatregelen (acceptabele mitigerende maatregelen). Het doel van de Habitatrichtlijn is immers schade voorkomen. Dat doen juist uitdrukkelijk ook de in het PAS opgenomen herstelmaatregelen. Bronmaatregelen verminderen de uitstoot en herstelmaatregelen zorgen dat de overige uitstoot geen schade aanricht, aldus de provincies.

De provincies op dat de Commissie een integrale aanpak – zoals het PAS – niet uitsluit. Er wordt nu gewerkt aan verwerking van de kritiek van de Afdeling op het PAS. De Afdeling zal de aanpassingen vervolgens beoordelen. De provincies hopen verder dat het Hof eveneens concludeert dat een integrale aanpak in overeenstemming met de Habitatrichtlijn is.

De Commissie heeft nog een paar slotopmerkingen. Volgens de Commissie wordt onterecht vooruit gelopen op onzekere toekomstige positieve effecten. Hierbij verwijst de commissie naar het arrest Orleans/Vlaams Gewest van 21 juli 2016. De Commissie herhaalt dat herstelmaatregelen in haar ogen niet kunnen gelden als beschermingsmaatregelen als bedoeld in het arrest Briels.

Vervolg
Tijdens de zitting zijn de standpunten naar voren gebracht door de betrokken partijen die ten aanzien van de meeste partijen al bekend waren. De kritische houding van de Commissie viel wel op. Ook de A-G leek niet erg enthousiast over het PAS. Het wachten is dan ook op de conclusie van de A-G die op 12 juli 2018 zal verschijnen. De verwachting is dat het arrest van het Hof pas in het najaar zal volgen.

Meer informatie
Wilt u meer informatie over dit onderwerp of heeft u vragen, neem dan contact op met team Bestuursrecht.