Als u zekerheid wilt voor bijvoorbeeld de terugbetaling van een geldvordering, dan kunt u met de schuldenaar (in een contract) afspreken dat u een pandrecht krijgt op een (aan de schuldenaar of een derde toebehorende) roerende zaak. Dit gebeurt meestal in de vorm van een ‘bezitloos’ pandrecht. De roerende zaak waarop het pandrecht rust wordt dan (anders dan bij een ‘vuistpandrecht’) niet in bewaring gegeven, maar blijft gewoon bij de schuldenaar. De bedrijfsactiviteiten van de schuldenaar lijden dus niet onder het zekerheidsrecht. In de financiële wereld is een bezitloos pandrecht veel voorkomend.

Het voordeel van een bezitloos pandrecht is dat u de zaak onder zich kunt nemen en zonder een gerechtelijke procedure tot verkoop over kunt gaan om zich op de opbrengst te verhalen. Dit wordt het recht van parate executie genoemd.

Helaas kan een in Nederland gevestigd bezitloos pandrecht in een internationale context anders uitwerken dan u aanvankelijk dacht. Hierna wordt toegelicht waarmee u rekening moet houden bij grensoverschrijdende situaties.

Verplaatsing van de roerende zaak
Een probleem waar u in de praktijk tegenaan kunt lopen, is dat de roerende zaak waarop het pandrecht rust (bewust of onbewust) naar het buitenland wordt verplaatst. Heeft het pandrecht dan nog wel werking? Dat hangt af van het recht van het land waar de zaak zich op dat moment bevindt.

In België, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland wordt het naar Nederlands recht gevestigde bezitloze pandrecht automatisch getransformeerd in een vergelijkbaar buitenlands rechtsfiguur. In Engeland wordt het Nederlandse pandrecht niet getransformeerd in een Engelse variant, maar blijft bestaan en wordt door het Engelse systeem geaccepteerd. Er wijzigt dus niets. Het Nederlandse recht kent voor buitenlandse zekerheidsrechten een tussenvariant: buitenlandse zekerheden blijven op een zich in Nederland bevindende roerende zaak rusten, maar de aan het buitenlandse zekerheidsrecht verbonden rechten worden niet erkend als deze niet passen in het Nederlandse rechtssysteem.

Voorbeeld problematiek
Een transformatie van een bezitloos pandrecht in een buitenlands zekerheidsrecht is de meest voorkomende variant en kan voor uw rechten het volgende betekenen. Stel dat de roerende zaak waarop u een pandrecht heeft naar Duitsland wordt verplaatst. Naar Duits recht zal het pandrecht dan worden getransformeerd naar een Duits “Sicherungseigentum”. Dit is een zekerheidsrecht in de vorm van een volledig eigendomsrecht zolang de wederpartij haar betalingsverplichtingen niet nakomt. Zodra de wederpartij aan haar betalingsverplichtingen heeft voldaan, wordt zij weer eigenaar van de roerende zaak.

Op het moment dat de roerende zaak met het bezitloze pandrecht de Nederlands-Duitse grens over gaat, kan dit nadelige gevolgen hebben voor uw zekerheidspositie. Met de Sicherungseigentum heeft u bijvoorbeeld, anders dan bij het pandrecht, geen recht van parate executie (meer). Indien u de zaak wilt verkopen en de wederpartij zich hiertegen verweert, dan is een gerechtelijke procedure onvermijdelijk.

Tot slot
Uit het bovenstaande voorbeeld blijkt dat bij zekerheidsrechten in een grensoverschrijdende context uw oorspronkelijke rechten kunnen veranderen. Het is daarom belangrijk om in de gaten te houden of de roerende zaak met het daarop rustende pandrecht naar het buitenland wordt verplaatst. Een tip zou kunnen zijn om met uw wederpartij in een schriftelijke overeenkomst vast te leggen dat de roerende zaak niet naar het buitenland verplaatst mag worden. Als de roerende zaak toch verplaatst wordt, kunt u in geval van schade deze vorderen op grond van contractbreuk. Een dergelijke overeenkomst verandert overigens niets aan het feit dat uw oorspronkelijke zekerheidsrecht kan veranderen. Als de roerende zaak naar het buiteland is verplaatst, is het belangrijk u te laten informeren over het rechtssysteem van het land waar de zaak zich bevindt. U kunt anders voor verrassingen komen te staan, indien uw wederpartij niet aan haar betalingsverplichting voldoet en u uw zekerheidsrecht wilt uitwinnen.

Heeft u nog vragen over dit onderwerp of over andere verschillen tussen het Duitse en Nederlandse recht? Neem dan contact op met ons Internationaal team.