Hoewel de vakantiemogelijkheden in coronatijd aanzienlijk beperkter zijn dan normaal, blijft het van belang dat werknemers vakantie (kunnen) genieten. Vakantie en vrije tijd zijn immers niet alleen bedoeld om naar het buitenland te reizen, maar ook om mentaal afstand te nemen en uit te rusten van het werk. Gebleken is echter dat door werknemers in coronatijd over het algemeen minder vakantie wordt opgenomen. Vakantiedagen kunnen echter niet oneindig worden opgespaard.

Verschillende soorten vakantiedagen

Er bestaat een onderscheid tussen wettelijke en bovenwettelijke vakantiedagen. De wettelijke vakantiedagen zijn, de naam zegt het al, geregeld in de wet. Per volledig kalenderjaar heeft de werknemer een wettelijke vakantieaanspraak van vier maal de overeengekomen arbeidsduur per week. Bij een vijfdaagse werkweek bedraagt het aantal wettelijke vakantiedagen aldus twintig dagen per kalenderjaar.

Veel werknemers hebben daarnaast nog recht op bovenwettelijke vakantiedagen. Over de bovenwettelijke vakantiedagen kunnen afspraken zijn gemaakt in een cao, arbeidsovereenkomst of in het bedrijfsreglement.

Verval van wettelijke vakantiedagen

De werkgever moet de werknemer in de gelegenheid stellen om ieder jaar minimaal de wettelijke vakantiedagen op te nemen. Neemt de werknemer de opgebouwde wettelijke vakantiedagen niet (volledig) op, dan komen de resterende dagen op een gegeven moment te vervallen. De wettelijke vakantiedagen vervallen zes maanden na het einde van het kalenderjaar waarin de aanspraak op de vakantiedagen is ontstaan. In 2020 opgebouwde wettelijke vakantiedagen die niet zijn opgenomen, vervallen dus per 1 juli 2021. Het is overigens mogelijk dat met een werknemer een langere vervaltermijn is overeengekomen. In dat geval geldt de afwijkende termijn.

Wettelijke vakantiedagen komen alleen te vervallen, indien de werkgever heeft voldaan aan de zorg- en informatieplicht. Dit volgt uit het zogeheten Kreuziger-arrest van het Europese Hof van Justitie. Blijkens dit arrest rust op een werkgever een bijzondere inspanningsplicht om de werknemer daadwerkelijk met vakantie te laten gaan. Dat wil niet zeggen dat de werkgever de werknemers kan verplichten om vakantiedagen op te nemen, maar de werkgever dient de werknemers wel op nauwkeurige wijze over het vervallen van de vakantierechten te informeren.

De aanspraak op vakantiedagen vervalt niet als de werknemer redelijkerwijs niet in staat is geweest om vakantie op te nemen. Dit is bijvoorbeeld het geval indien een werknemer in het voorgaande kalenderjaar langdurig arbeidsongeschikt is geweest en de werknemer gedurende die periode geen benutbare re-integratiemogelijkheden heeft gehad. Heeft een zieke werknemer wel mogelijkheden tot re-integratie gehad, dan wordt deze geacht wel vakantie te kunnen opnemen. Hoewel in coronatijd diverse restricties gelden in de wijze waarop werknemers hun vakantiedagen kunnen invullen, betekent dit niet dat een werknemer hierdoor redelijkerwijs geen vakantie heeft kunnen genieten. Corona staat in principe dus niet aan een verval van vakantiedagen in de weg.

Verjaring bovenwettelijke vakantiedagen

Voor bovenwettelijke vakantiedagen geldt een andere systematiek. De aanspraak op bovenwettelijke vakantiedagen verjaart vijf jaar na het kalenderjaar waarin de dagen zijn opgebouwd. Een belangrijk verschil tussen het vervallen van wettelijke vakantiedagen en het verjaren van bovenwettelijke vakantiedagen, is dat een verjaring gestuit kan worden. Dit houdt in dat de werknemer zijn verjaringstermijn als het ware kan verlengen door een schriftelijke verklaring te sturen aan de werkgever. Hierin moet de werknemer aangeven dat hij zijn recht om de opgebouwde bovenwettelijke uren op te nemen wenst te behouden.

Verlofregistratie

De werkgever is verplicht om een goede verlofadministratie bij te houden. Het is van belang bij het afboeken van vakantiedagen een juiste volgorde te hanteren. Het uitgangspunt is dat de vakantiedagen die als eerste komen te vervallen, ook als eerste moeten worden afgeboekt.

Verplicht opnemen vakantiedagen?

De maatregelen tijdens de corona pandemie kunnen ervoor zorgen dat het op het werk rustig is en dat buiten het werk minder activiteiten kunnen worden ondernomen. Werknemers zullen hierdoor uit zichzelf mogelijk geen of minder vakantie opnemen. Het uitgangspunt is dat werkgevers de werknemers niet mogen verplichten om vakantie op te nemen. Het aanwijzen van een verplichte vakantieperiode is slechts mogelijk indien dit krachtens cao, arbeidsovereenkomst of bedrijfsreglement is toegestaan. In sommige cao’s is bijvoorbeeld bepaald dat verplichte vakantiedagen al vóór 1 januari van het nieuwe jaar moeten worden aangewezen, waardoor dit op dit moment mogelijk geen soelaas meer biedt. In sommige sectoren, zoals onderwijs en bouw, gelden doorlopende collectieve vakantieafspraken. Is over het tijdstip van aanwijzen van verplichte vakantiedagen niet expliciet iets bepaald, dat zal dit uit hoofde van goed werkgeverschap in ieder geval tijdig moeten gebeuren.

Kan werknemer zijn vakantie intrekken?

Stel: werknemer heeft enkele maanden geleden een vakantie gepland, maar door het coronavirus kan de werknemer de oorspronkelijke vakantieplannen niet uitvoeren. Werknemer zal de vakantie dan mogelijk willen intrekken. Werkgever kan zich op het standpunt stellen dat de vakantieperiode niet meer mag worden gewijzigd. Het uitgangspunt is: vastgesteld is vastgesteld. Dit geldt echter niet in alle gevallen. De jurisprudentie op dit punt is wisselend. In ieder geval spelen de redelijkheid en billijkheid en het goed werkgever- en werknemerschap een rol in de belangenafweging, zoals de vraag of de werkgever al vervanging voor de werknemer had geregeld.

Tot slot

Het advies is om de werknemers nu al te informeren dat de wettelijke vakantiedagen over 2020 per 1 juli 2021 komen te vervallen. Dit zal werknemers mogelijk ook stimuleren om vakantiedagen op te nemen en uit te rusten. Ten aanzien van het opnemen van vakantiedagen, in coronatijd des te meer, spelen natuurlijk ook altijd het goed werkgeverschap en goed werknemerschap een rol. Zeker in de huidige omstandigheden is het van belang dat over en weer voor elkaar wordt gezorgd en dat partijen met elkaar het gesprek aangaan.

Wilt u meer informatie?

Heeft u vragen of wilt u meer informatie over vakantiedagen en verlofregistratie? Neem dan contact op met een van de advocaten van team Arbeidsrecht. Wij houden u op de hoogte van alle ontwikkelingen in het Arbeidsrecht via onze website en Arbeidsrecht LinkedIn pagina.

April 2021