Maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen wordt door veel mensen en ondernemingen steeds belangrijker gevonden. Onder meer door de aandacht die hiervoor bestaat, komen met enige regelmaat misstanden aan het licht die zich voordoen bij een schakel in de productieketen. 

Voorbeelden hiervan zijn mensenrechtenschendingen zoals kinderarbeid en moderne slavernij of  (ernstige) milieuvervuiling. Voor veel bedrijven is het lastig om zicht te houden/krijgen op hetgeen zich binnen de volledige productieketen afspeelt, onder meer omdat vaak gebruik wordt gemaakt van (onder)aannemers.  

Wetsvoorstel 

Hoewel veel ondernemingen nadenken over hoe zij maatschappelijke verantwoordelijkheid kunnen nemen, is een vrijwillige aanpak van misstanden in productieketens van bedrijven onvoldoende effectief gebleken. Daarom wordt in steeds meer landen wetgeving geïntroduceerd die bedrijven verplicht hun productieketens te controleren op schending van mensenrechten. Ook in Nederland is wetgeving in ontwikkeling om mistanden in productieketens van bedrijven eerder te ontdekken.

Op 14 mei 2019 is de Wet zorgplicht kinderarbeid (hierna: ‘Wzk’) aangenomen en momenteel is het wetsvoorstel Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen aanhangig. Het laatstgenoemde wetsvoorstel moet niet alleen kinderarbeid, maar alle mensenrechtenschendingen binnen de productieketens van bedrijven aanpakken. Als dit wetsvoorstel als wet wordt aangenomen, dan zal de Wzk worden ingetrokken. 

Gelet op de bredere reikwijdte van het wetsvoorstel en de omvangrijke verplichtingen is het echter nog onzeker of het als wet wordt aangenomen. Daarom wordt in dit blog slechts ingegaan op de Wzk. Zodra wij meer weten over de stand van zaken met betrekking tot het wetsvoorstel, informeren wij u hier natuurlijk over.  

 

Wet zorgplicht kinderarbeid  

 Reikwijdte  

 De Wzk zal hoogstwaarschijnlijk per 1 januari 2022 in werking treden.  De Wzk is van toepassing op alle ondernemingen die goederen of diensten aan Nederlandse eindgebruikers verkopen of leveren. Ook buitenlandse ondernemingen en ondernemingen die slechts online actief zijn, vallen onder de reikwijdte van de Wzk, mits zij goederen of dienstan aan Nederlandse eindgebruikers verkopen of leveren. Onder ‘leveren’ wordt niet begrepen de handel tussen ondernemingen en het enkele vervoer van goederen. Ook is een uitzondering gemaakt voor overeenkomsten die zijn aangegaan voor de datum waarop de Wzk werd gepubliceerd in het Staatsblad (13 november 2019). Tot slot zullen bij nadere regelgeving ondernemingen, waarbij het risico op kinderarbeid – gelet op de omvang van de onderneming of de specifieke sector – gering is, worden uitgezonderd.  

 Doel en verplichtingen 

 Het doel van de Wzk is te voorkomen dat in Nederland goederen of diensten worden geleverd die met kinderarbeid tot stand zijn gekomen. De wetgever beoogt dit doel te bereiken door aan  ondernemingen verplichtingen op te leggen. De twee belangrijkste verplichtingen die de Wzk introduceert zijn:  

1. Ondernemingen dienen met ‘gepaste zorgvuldigheid’ (due dilligence) te onderzoeken of er een redelijk vermoeden bestaat dat te leveren goederen of diensten op enig moment in de productieketen met behulp van kinderarbeid tot stand zijn gekomen. Het onderzoek moet zijn gericht op bronnen die voor de onderneming redelijkerwijs te raadplegen zijn. Het is aan te raden in gesprek te gaan met leveranciers en te vragen naar documenten waaruit blijkt dat zij voldoen aan de Wzk. Mocht dit onderzoek leiden tot een redelijk vermoeden dat sprake is van kinderarbeid binnen de productieketen, dan moet de onderneming in overeenstemming met de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen, een plan van aanpak opstellen ter voorkoming daarvan.   

1. Ondernemingen dienen een verklaring op te stellen dat zij de hiervoor genoemde gepaste zorgvuldigheid in acht zullen nemen en moeten deze toe zenden aan de Nederlandse toezichthouder, de Autoriteit Consument en Markt (hierna: ‘ACM’). Op dit moment lijkt een eenmalige verklaring te volstaan, maar mogelijk dat dit op een later moment toch wordt gewijzigd (bijvoorbeeld naar periodiek af te leggen verklaringen). 

 Handhaving en sancties  

 Voordat de ACM handhavend optreedt, dient in principe eerst een onderbouwde klacht te zijn ingediend bij de onderneming zelf door een (rechts)persoon ‘wiens belangen zijn geraakt’. Daarbij dient sprake te zijn van een concrete aanwijzing dat de onderneming in strijd met de gepaste zorgvuldigheid handelt.  

Nadat een klacht is ingediend bij de onderneming krijgt deze 6 maanden de tijd om de klacht naar tevredenheid af te handelen. Indien dit niet (tijdig) gebeurt, kan een klacht bij de ACM worden ingediend. Voordat de ACM handhavend optreedt wordt eerst een bindende aanwijzing gegeven. In deze bindende aanwijzing zal de ACM duidelijk maken welke maatregelen de onderneming moet nemen om aan de wettelijke plichten te voldoen. Daarbij kan de ACM de overtredende onderneming een termijn stellen waarbinnen de aanwijzing moet worden opgevolgd. Wordt de aanwijzing niet (goed of tijdig) opgevolgd dan kan een boete van maximaal EUR 870.000,- volgen. Indien de verklaring als genoemd onder punt 2 niet wordt overgelegd kan een boete van EUR 4.350,- worden opgelegd. Op het overleggen van de verklaring zal door de ACM actief worden toegezien. 

 Conclusie  

Aangezien het op vrijwillige basis laten controleren op schendingen van mensenrechten in productieketens niet tot de gewenste resultaten heeft geleid, zijn ondernemingen die goederen of diensten aan Nederlandse eindgebruikers verkopen of leveren binnenkort wettelijk verplicht om actief onderzoek te doen naar de aanwezigheid van kinderarbeid in de productieketen. Tijdige controle in dit kader is te adviseren, zodat indien nodig ook op tijd actie kan worden ondernomen en geen handhaving of sanctionering zal volgen.  

Wilt u meer informatie? 

 Heeft u vragen of wilt u meer informatie over de verplichtingen in het kader van de Wet zorgplicht kinderarbeid? Neem dan contact op met een van de advocaten van team Arbeidsrecht. Wij houden u op de hoogte van alle ontwikkelingen in het Arbeidsrecht via onze website en Arbeidsrecht LinkedIn pagina. 

 

Juni 2021